Nagroda Prezydenta Miasta Katowice w Dziedzinie Kultury przyznawana jest corocznie z okazji kolejnego jubileuszu uzyskania przez Katowice praw miejskich.
Laureatami nagrody zostają związani z Katowicami artyści i osoby zaangażowane
w propagowanie kultury, których szczególne osiągnięcia zasługują na uhonorowanie.
Nagroda ma długą tradycję, po raz pierwszy została wręczona w 1984 roku, a jej laureatami zostali najwybitniejsi katowiccy twórcy, między innymi Kazimierz Kutz, Wojciech Kilar, Henryk Mikołaj Górecki, Karol Stryja, Krystian Zimerman, Tadeusz Kijonka, Krystyna Bochenek, Jurand Jarecki, Ireneusz Dudek, Jerzy Duda-Gracz, Andrzej Jasiński, Lech Majewski, Tadeusz Sławek, Andrzej Urbanowicz, Erwin Sówka i wielu innych twórców, a także instytucji, których działalność, osiągnięcia artystyczne oraz organizacyjne miały wpływ na rozwój i upowszechnianie kultury w Katowicach.
Prezydent Miasta podejmuje decyzję o przyznaniu nagrody na podstawie zarządzenia
nr 451/2007 z 19 września 2007 r. Prezydenta Miasta Katowice zmieniającego zarządzenie
nr 2492/2006 z 24.02.2006 r.
Nagroda ma charakter finansowy. Laureaci zostają powiadomieni o przyznaniu nagrody oraz dacie uroczystego wręczenia, podczas którego otrzymują dyplom i statuetkę. Uroczystość odbywa się w Willi Goldsteinów w rocznicę nadania Katowicom praw miejskich.
Wręczenie nagród we wrześniu 2021, Pałac Goldsteinów.
Laureaci: Robert Talarczyk (2020), Tomasz Kurpierz, Grzegorz Płonka, Marcin Marten.
Grzegorz Płonka – muzyk, wokalista, dziennikarz, społecznik, aranżer, pisarz, publicysta, popularyzator śląskiej kultury. Ukończył Wydział Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Tworzył i współtworzył wiele projektów artystycznych, bazujących na tradycyjnej twórczości muzycznej Górnego Śląska.
Jest współzałożycielem, wokalistą i liderem m.in. zespołu „Ligocianie", działającego od 2011 roku, który pod patronatem Radia Katowice i Urzędu Miasta Katowice wydał płytę „Ciecze woda". Inspiracją dla albumu był dorobek etnograficzny i muzykologiczny profesora Adolfa Dygacza, któremu płyta jest dedykowana. Od 2015 Grzegorz Płonka roku prowadzi również zespół „Grzegorz Płonka Trio", z którym między innymi realizuje projekt „Śląskie pieśni ludowe ze zbioru Juliusa Rogera" objęty patronatem Muzeum Śląskiego i Radia Katowice, honorującego postać Juliusa Rogera – zasłużonego dla Śląska lekarza, przyrodnika, etnologa i działacza społecznego. W ramach innego zespołu - działającego pod nazwą „Bernard Krawczyk i Przyjaciele" - współpracował z aktorem Bernardem Krawczykiem, a prowadzony przez nich projekt zawierał treści z historii regionu. W 2012 roku Grzegorz Płonka – wspólnie z Janiną Dygacz, żoną prof. Adolfa Dygacza – założył w MDK „Ligota" Koło Miłośników Śląskiej Pieśni, skupiające osoby interesujące się śląska kulturą, zaangażowane m.in. we wsparcie działalności folklorystycznego zespołu „Mali Ligocianie" ze Szkoły Podstawowej nr 34 w Katowicach. Innym projektem jest zespół „FANGA", który nagrał płytę „Pieśni śląskiego buntu", zawierającą pieśni z XVIII, XIX wieku oraz z lat 20. i 30. XX wieku. Zespół powstał pod wpływem wielodyscyplinarnego projektu poświęconego historii walk społecznych na Śląsku, którego elementem był dokumentalny film „Zbuntowany Śląsk".
Grzegorz Płonka jest także autorem kilku książek i wielu publikacji prasowych, m.in. Książki „Łapanie chwili" (wspólnie z Józefem Brodą), „Mała (wielka) ojczyzna", „Ligota i Panewniki na starych pocztówkach i fotografiach", a także redaktorem monografii pt. „Zarys dziejów Ligoty i Panewniki od zarania do czasów współczesnych".
Grzegorz Płonka jest radnym Rady Jednostki Pomocniczej nr 6 „Ligota-Panewniki" w Katowicach, a także członkiem Światowej Wspólnoty Medytacji Chrześcijańskiej, lektorem Fundacji im. Stefana Batorego z dziedziny uzależnień, prezesem Stowarzyszenia Społeczno–Kulturalnego „OFFerta", a w końcu laureatem nagród i wyróżnień: dyplomu uznania i podziękowania za wkład w zainicjowanie i wzorowe przeprowadzenie obchodów jubileuszowych 650-lecia Ligoty i 430-lecia Panewnik od Prezydenta Miasta Katowice, medalu za Zasługi dla Związku Kombatantów Rzeczy Pospolitej i Byłych Więźniów Politycznych, wyróżnienia w uznaniu za zaangażowanie w organizację 23. edycji Europejskich Dni Dziedzictwa w Polsce – „Utracone dziedzictwo" od Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Został także uhonorowany tytułem Hanysa 2017 za wkład w archiwizowanie historii ziemi śląskiej i jej rdzennej muzyki.
Tomasz Kurpierz - urodzony w 1976 r., historyk, pracownik Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, zajmuje się m.in. opozycją i oporem społecznym w PRL oraz historią polityczną w okresie międzywojennym. Jest autorem i współautorem pozycji naukowych
i publicystycznych, w tym opracowania „Zygmunt Lasocki 1867–1948. Między polityką
a działalnością społeczną", "Wypatrując Andersa. Konspiracja niepodległościowa w województwie śląskim 1945-1948", (z Dariuszem Węgrzynem i Adamem Dziubą) , "Internowani i uwięzieni
w stanie wojennym" (z Jarosławem Neją), "Zbuntowani. Niezależne Zrzeszenie Studentów w województwie katowickim 1980-1989", „Solidarność śląsko-dąbrowska 1980-1981" (z Jarosławem Neją), „Przewodnia siła Narodu. Z dziejów partii komunistycznej na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim 1945-1990" (redakcja), "Dobić wroga. Aparat represji wobec podziemia zbrojnego na Śląsku Cieszyńskim i Żywiecczyźnie 1945-1947" (z Przemysławem Piątkiem), "Podziemie niepodległościowe na Podbeskidziu w latach 1939-1947" (z Aleksandrą Namysło), „Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach 1946-1955" (redakcja). Dla Katowic szczególne znaczenie ma niezwykle drobiazgowe opracowanie biografii Henryka Sławika, które zostało wydane w 2020 r przez IPN. To pozycja przedstawiająca społeczną, zawodową i polityczną działalność tego przedwojennego działacza Polskiej Partii Socjalistycznej na Górnym Śląsku, który działając na Węgrzech wraz z Józefem Antallem, przyczynił się do uratowania tysięcy osób, w tym wielu polskich Żydów.
Marcin Marten, znany również z występów w zespole hip-hopowym „Kaliber 44", którego był współzałożycielem, od 2002 r. prowadzi solową działalność artystyczną. Jest laureatem m.in. nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyk w kategorii Album roku hip-hop/R&B
za "Czerwony album" w 2004 r. oraz za album "Abradabing" w 2011 r.; w tym samym roku został sklasyfikowany na 17. miejscu listy 30 najlepszych polskich raperów według magazynu Machina,
a w 2012 r. znalazł się na 14. miejscu analogicznej listy opublikowanej przez serwis Porcys.
Poza działalnością artystyczną Marcin Marten prowadzi wytwórnię muzyczną Inna-My-Twórnia.
W 2004 roku ukazał się debiutancki album muzyka pt. „Czerwony album", w kolejnych latach powstały jego albumy: „Emisja spalin" i „Ostatni poziom kontroli", „Abradabing" i „ExtraVertik".
W 2013 r. raper wziął udział w reaktywacji składu zespołu „Kaliber 44". W 2018 r. AbradAb wydał album pt. „048". Oprócz wydawnictw solowych, muzyk brał udział w wielu innych projektach artystycznych, a w 2019 r. we współpracy z Katowice Miasto ogrodów – Instytucja Kultury im. K. Bochenek przygotowywał program artystyczny obchodów Urodzin Miasta.
Wręczenie nagród we wrześniu 2020, Pałac Goldsteinów.
Laureaci: Profesor Antoni Cygan, Stefan Łebek, Adam Wesołowski, Robert Talarczyk (nieobecny na wręczeniu).
Robert Talarczyk – aktualny dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Śląskiego im. St. Wyspiańskiego w Katowicach (od września 2013 r.), reżyser teatralny i aktor, również tłumacz i autor piosenek, związany artystycznie ze scenami Śląska, a szczególnie Katowic.
Współpracował z teatrami instytucjonalnymi, prywatnymi i offowymi w Polsce oraz zagranicą. Tworzył też spektakle Teatru Telewizji TVP i Teatru Polskiego Radia. Jako reżyser realizował sceniczne debiuty tekstów m.in. Weroniki Murek. Zrealizował kilkadziesiąt spektakli, spośród których wiele zostało laureatami bądź finalistami najważniejszych polskich festiwali i konkursów teatralnych, takich jak: Ogólnopolski Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, Festiwal Prapremier, Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych „R@port" czy Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry". W 2012 roku został zgłoszony do Paszportu „Polityki" w kategorii Teatr. Jest laureatem Specjalnej Złotej Maski (Nagroda Artystyczna Marszałka Województwa Śląskiego) za kreatywność i wszechstronność umiejętności adaptatorskich, aktorskich i reżyserskich.
Jako dyrektor Teatru Śląskiego kładzie nacisk na twórczość związaną z tradycjami regionu
śląskiego, za co został uhonorowany m.in. Cegłą z Gazety – nagrodą dla najważniejszych śląskich twórców kultury. Wyreżyserowane przez niego spektakle, które dotyczą śląskiej tematyki to: „Cholonek", „Piąta strona świata", „Drach" i zrealizowane we współpracy z miastem Katowice przedstawienie „Wujek.81. Czarna ballada". Spektakl ten bezpośrednio nawiązuje do ważnego momentu najnowszej historii Katowic tj. tragicznych wydarzeń na kopalni Wujek, związanych
z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego w grudniu 1981 r.
W latach 2013–2015 realizowany był w Teatrze Śląskim autorski cykl Roberta Talarczyka „Śląsk święty / Śląsk przeklęty", w ramach którego swoje spektakle realizowali cenieni w kraju reżyserzy, m.in. Arkadiusz Jakubik, Jacek Głomb, Ewelina Marciniak czy Ingmar Villqist.
Od 2018 roku pełni funkcję dyrektora artystycznego Międzynarodowego Festiwalu „Open the Door" w Katowicach, którego był pomysłodawcą. Jako aktor występował m.in. w filmach Macieja Pieprzycy, Magdaleny Piekorz czy Małgorzaty Szumowskiej. Pisze i tłumaczy teksty piosenek (m.in. Nicka Cave'a, Toma Waitsa czy Jaromira Nohavicy). W 2011 roku ukazała się jego debiutancka płyta pt. „Słowa".
W 2015 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, w 2017 r. Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze „Gloria Artis", natomiast w 2019 r. został laureatem Nagrody im. Wojciecha Korfantego.