Dzisiejsze Szopienice powstały z połączenia dwóch miejscowości: Roździenia i Szopienic. Można je podzielić na kilka mniejszych części: Wilhelmina, Bagno, Morawa, Borki, Burowiec, Szabelnia, Stawiska.
Wsie Roździeń i Szopienice powstały prawdopodobnie w XIII w., a pierwsza wzmianka o nich pochodzi z roku 1360, kiedy to ich właścicielem został Otton z Pilicy, wojewoda sandomierski. Później dobra ziemi roździeńskiej i szopienickiej jeszcze kilkakrotnie zmieniały właścicieli: w roku 1536 przejął je krakowski patrycjusz Stanisław Salomon, w 1656 zostały nabyte na licytacji przez Krzysztofa Mieroszewskiego, a w 1839 zakupiła je Maria  Winckler. Od połowy XIX w. w rozwój przemysłu hutniczego i górniczego inwestował koncern "Spadkobiercy Gieschego".

ul. Lwowska - na pocztówce z 1911 r.

Już w XVI w. na terenie Roździenia powstawały kuźnice, czyli małe zakłady hutnicze. Właścicielem największej z nich w 1595 r. został Walenty Roździeński, autor poematu o pracy kuźnika "Officina ferraria abo huta i warsztat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego".

Rozbiory Polski w latach 1772, 1793 i 1795 spowodowały, że Szopienice znalazły się w zasięgu "trójkąta trzech cesarzy" w Mysłowicach, tzn. na granicy zaborów: pruskiego, rosyjskiego i austriackiego. Dzięki poprowadzeniu linii kolejowej przez Szopienice w roku 1859, miejsce to stało się ośrodkiem przepływu towarów i ludzi, zarówno tych poszukujących pracy w dynamicznie rozwijającym się przemyśle, jak i emigrantów zarobkowych udających się do Europy Zachodniej i Ameryki.

ul. 11 listopada - zdjęcie z 1913 r.

W XIX w. kapitał niemiecki uruchomił na terenie Szopienic kilka hut i kopalń węgla -wśród nich: w 1834 r. - hutę "Wilhelmina", w 1836 - hutę żelaza "Dietrich", 1838 - kopalnię "Louisenglück", 1875 - fabrykę kwasy siarkowego "Recke", 1895 - hutę "Bernhardi". Większość hut i kopalń była własnością spółki "Spadkobiercy Gieschego".

Rozwijało się również życie kulturalne. W 1882 utworzono organizację "Katolickie Kasyno", wystawiającą m.in. sztuki teatralne, w 1904 w Roździeniu i 1910 w Szopienicach - organizację sportową, zwaną gniazdem "Sokoła", w 1910 - chór im. St. Wyspiańskiego. W 1886 roku założono najstarszą organizację spółdzielczą "Konsum Śląski Roździeń-Szopienice", zaopatrującą w produkty spożywcze Szopienice i okolice.

Po I wojnie światowej ludność pochodzenia polskiego walczyła w powstaniach śląskich o przyłączenie terenów Górnego Śląska do Polski. Podczas III Powstania Śląskiego w budynku VI Liceum Ogólnokształcącego kwaterę miało dowództwo powstania.

Od roku 1930 Szopienice i Roździeń posiadały jedną administrację i burmistrza. W 1934 roku przyłączono Roździeń do Szopienic, a w 1939 Sejm RP nadał Szopienicom prawa miejskie, które miały obowiązywać od 1940 r. Wskutek agresji hitlerowskiej na Polskę, Szopienice otrzymały prawa miejskie dopiero po II wojnie światowej, w roku 1951.
Od roku 1960, kiedy to po okresie 9-letniej niezależności Szopienice przyłączono do Katowic, są one dzielnicą Katowic. Przez niemal trzy dekady Szopienice były traktowane przez władze miejskie po macoszemu, nie miały tu miejsca żadne poważne inwestycje. Dopiero po przejęciu władzy przez Solidarność w 1989 roku radnym udało się rozwiązać kilka palących problemów dzielnicy. Zrealizowano m.in. uciepłownienie, naprawiono ulice, odrestaurowano obiekty zabytkowe oraz wybudowano nowoczesną salę gimnastyczną przy VI Liceum. W dalekosiężnych planach jest stworzenie wokół czterech akwenów wodnych Szopienic, na obszarze ponad 150 ha, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. Być może za kilka lat uzupełnimy nasz przewodnik o trasę po gotowych już terenach rekreacyjnych wzorowanych na Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie.

* opracowano na podstawie publikacji "Giszowiec Nikiszowiec Szopienice, Przewodnik po dzielnicach Katowic"